آیا می توانیم با ورزش، مغزمان را جوان نگاه داریم؟

شاید تصور بیشتر ما این باشد که ورزش تاثیری بر روی ذهن افراد سالخورده ندارد و راهی برای افزایش تواناییهای فکری و ذهنی نیست .

برای بیشتر ما، زمانی که سنمان از ۴۰ بالاتر می رود، انعطاف و توانایی بدنمان را بمرور از دست می دهیم. دویدن و سایر فعالیتهایمان کند می شوند و به صورت یک بی دست و پا در می آییم، گاهی اوقات هم این اتفاق در مغزمان رخ می دهد. ازمیانسالی که گذشت، فکر کردنمان کارآمدی خود را به مروراز دست می دهد. همانند سابق، امور ذهنیمان (مانند پردازش بر روی اطلاعات جدید) را نمی توانیم با سرعت و دقت انجام دهیم.

اخیراً دانشمندان بر روی این موضوع تحقیق کرده اند که چگونه مغز ما تغییر می کند و چنین تاثیرات نگران کننده ای می گذارد. در مطالعه ای بر روی فعالیت مغز افراد (جوانترها و کسانیکه سنشان از ۴۰ سال بیشتر بود) دانشمندان به اختلافات آشکاری دست پیدا کردند، به خصوص در فعالیتهای ذهنی که نیاز به توجه خاص، حل مشکل، تصمیم گیری و انواع سطح بالای فکر کردن بودند.

چنین فکر کردنی مستلزم فعال شدن قشر جلوی مغز می باشد.

در افراد جوان، فعالیت در قشر مغز در حین عملیات شناختی به صورت موضعی بود. متناسب با نوع فکر کردن، فقط بخش چپ و یا راست قشر مغزی روشن می شد.

ولی در افراد بزرگتر، مطالعه ها نشان می دهند که فعالیت مغز در هنگام همان عملیات ذهنی به قدرت مغزی بیشتری نیاز دارد و فعالیت آنها بطور همزمان در دو نیمکره قشر مغز است.

در حقیقت، در مقایسه با یک جوان که با زحمت کمتری آن را انجام می دهد، بزرگسالان نیاز بیشتری به منابع مغزشان برای کامل کردن یک عملیات ذهنی دارند.

دانشمندان علوم اعصاب این پدیده را چنین توجیه کردند: علتش کم شدن عدم تقارن بین دونیمکره افراد سالخورده است. اکثراً بر این باور هستند که این امر نشان دهنده ضعیف شدن عملکرد مغز و سازماندهی مجدد آن است.

ولی دانشمندان نمی دانند که این امر در اثر بالا رفتن سن است و یا می توان با عوض کردن سبک زندگی آن را تخفیف داد و یا از آن جلوگیری کرد.

برای یک مطالعه جدید، دکتر سویا و همکارانش تحقیقی بر روی ۶۰ مرد ژاپنی بین سنین ۶۴ تا ۷۵ سال انجام دادند.

آنها هر کدام را از لحاظ آمادگی جسمانی آزمایش کردند.

در مرحله دیگر، بر روی سر و پیشانی هر داوطلب یک پروب(میله) قرار دادند. پروب از مادون قرمز استفاده می کرد تا میزان جریان خون و اکسیژن مصرفی در سر را نشان دهد.

با پروب نصب شده، داوطلبین تستهای دشوار کامپیوتری را ( اسم یک رنگ با رنگهای دیگر ظاهر می شود) پاسخ می دادند. به عنوان مثال، کلمه آبی با رنگ زرد ظاهر میشد و از داوطلب انتظار می رفت تا دکمه ای که به نام آبی بود را فشار دهد نه آنکه به رنگ زرد مربوط بود.

این آزمایش داوطلبین را وادار می کرد تا توجه تام داشته باشند و نهایتاً تصمیم گیری کنند. در افراد جوان، فقط نیمکره چپ قشر مغز آنها روشن می شد.

این آزمایش در مورد افراد بزرگسال نشان داد که عمده فعالیت ذهنی آنها در نیمکره راست قشر مغز انجام می شود و بعلاوه آنها نیاز به قسمت بیشتری از مغز برای انجام فعالیت هستند.

بیشتر افرادی که از آمادگی جسمانی خوبی برخوردار بودند از این قاعده پیروی نمی کردند. فعالیت مغزی آنها مطلقاً در نیمکره راست آنها انجام نمیشد. آنها فقط به نیکره چپ مغزشان نیاز داشتند.

در قسمت توجه و تصمیم گیری سریع، آنها شبیه جوانان عمل کردند. آنها در قسمت فشار دادن کلید هم بسیار سریع بودند و به طور کلی توجه و عکس العملشان بمراتب بهتر از همسنانشان با آمادگی جسمانی کم بود.

در پایان دکتر سویا خاطر نشان کرد که نتایج ،گویای این مطلبند که کسانی که از آمادگی جسمانی بالایی برخوردارند عملکرد شناسایی آنها هم افزایش یافته است. مغز این افراد به منابع کمتری برای کامل کردن عملیات نیاز دارد تا افرادی که آمادگی بالای جسمانی ندارند.

البته این تحقیقی است که مشاهده شده و ثابت نمی کند که تمرینات بدنی موجب تغییر در فکر کردن انسانها می شود. فقط آنکه افرادی که دارای آمادگی جسمانی هستند، از فعالیت مغزی متفاوتی بهره می برند.

دکتر سویا می گوید: همچنین تحقیق به نوع تمرین افراد نپرداخته و فقط تمرینات جسمانی هوازی( ایروبیک) را مطالعه کرده. به طور کل تمرینات جسمانی افراد می تواند راهپیمایی، دویدن و یا تمرینات مدرن امروزی باشد. ولی او و همکارانش تاثیر تمرینات مختلف بر روی مغز را آزمایش نکردند.

خلاصه این مقاله:

دکتر سویا گفت: “تمرینات سَبُک روزانه از قبیل راهپیمایی و تند راه رفتن ممکن است بر عملکرد مغز تاثیر بگذارد. بنابراین، مغز افراد بزرگسال ” شبیه جوانان عمل می کند”.